قرائت خط خرده¬سفال کتیبه¬دار تپه هگمتانه

اصطلاح خط فارسی میانه یا پهلوی ساسانی و پارسیک، چه از نوع کتیبه­ای و چه کتابی آن، برای همة محققین خط و زبان، به خصوص محققین خط و زبانشناسی تاریخی و همچنین باستان­شناسی و تاریخ، آشنا است. لیکن یک مورد از انواع خط پهلوی، خطی است معروف به خط پهلوی شکسته، که در زمان خودش خطی بسیار روان و راحت برای کاتبان، امّا بسیار دشوار و ثقیل برای محققین و خط­شناسانی که اکنون اقدام به خوانش آن می­کنند. این نوع خط برروی دو دسته مجموعه­آثار مربوط به اواخر دورة ساسانی تا اوایل دوران اسلامی (قرون 7 تا9 میلادی) به­دست می­آید؛ دستة اوّل پاپیروس و پوست­نوشته­های مربوط به زمان تصرف مصر، توسط خسروپرویز (628-591 میلادی) است که در الفنتاین مصر به­دست آمده است و در حدود سال 1938 توسط هَنسِن  (O.Hanson)خوانده شده­ است. دستة دوّم سفال­نوشته­هایی است که به­نام خرده­سفال­های نوشته­دار یا اُستراکا(Ostraca) معروف است و به­طور معمول در بررسی­ها و حفاری­های محوطه­های باستانی به­دست می­آید. معروف­ترین این خرده­سفال­نوشته­ها، خرده­سفال­نوشته­های چال­طرخان عشق­آباد نزدیک ری است که در سال­های 1934-1936 توسط اریک اشمیت و جُرج میله، به دست آمد و در کتاب گچبری­های چال­طرخان عشق­آباد نزدیک ری، توسط دبورا تامپسون ( (Deborah Thompse انتشار یافت، و همچنین سفال­نوشته­های اطراف ورامین که در سال 1926 توسط هرتسفلد  (Herzfeld)به­دست آمد و بدون خوانش در مجموعة(C.I.I.Vol.IV,V)  معرفی شد. بیشتر این خرده­سفال­ها هم در سال 1992 توسط وبر ((D.Weber خوانده و منتشر شد. خرده­سفال­های تپه میل ورامین، قصر ابونصر شیراز و همچنین، خرده­سفال کتیبه­دار تپه هگمتانه، که در سال 1363 طی کاوش­های باستان­شناسی از این تپه به­دست آمده است، از همین نوع هستند.